Σφοδρή αντιπαράθεση για την Πρόεδρο της Επιτροπής Ανταγωνισμού επικράτησε κατά την συζήτηση στη Βουλή για το ψηφισθέν πλέον νομοσχέδιο της κυβέρνησης.
Τι είναι οι Ανεξάρτητες Αρχές;
Για να κατανοήσουμε τι συμβαίνει με την υπόθεση της Βασιλικής Θάνου πρέπει συνοπτικά να εξετάσουμε τι ορίζουμε ως ανεξάρτητες αρχές.
Τα συγκεκριμένα όργανα παίρνουν διοικητικές αποφάσεις για θέματα που αφορούν είτε την προστασία των δικαιωμάτων είτε την ρύθμιση μιας οικονομικής δραστηριότητας, όπως συμβαίνει και με την επιτροπή ανταγωνισμού. Τα μέλη των ανεξάρτητων αρχών διαθέτουν προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία. Πάντως, ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία των ανεξάρτητων αρχών είναι ότι δεν βρίσκονται στη διοικητική πυραμίδα του Κράτους, δηλαδή τα μέλη τους δεν λογοδοτούν στον αρμόδιο υπουργό ο οποίος δεν μπορεί να αναιρέσει τις αποφάσεις που παίρνουν και υπάρχει αυστηρός και συγκεκριμένος τρόπος διορισμού των μελών τους. Επίσης δεν μπορεί να παύσει η θητεία των μελών τους πριν λήξει η προθεσμία της. Ο έλεγχος των αποφάσεών τους γίνεται μέσω των δικαστηρίων τα οποία μπορούν να ασκήσουν έλεγχο νομιμότητας.
Έπειτα από την αναθεώρηση του 2001, για πέντε ανεξάρτητες αρχές (όχι για την επιτροπή ανταγωνισμού) εντάχθηκαν ρυθμίσεις για αυτές στο σύνταγμα. Γενικότερα πάντως, οι ΑΑ ιδρύονται με νόμο του κοινοβουλίου. Επιπλέον, πολλές ανεξάρτητες αρχές έχουν ιδρυθεί σύμφωνα με ευρωπαϊκές οδηγίες. Συνεπώς και το ευρωπαϊκό δίκαιο, το οποίο έχει ανώτερη ισχύ από το εθνικό, ρυθμίζει τον τρόπο λειτουργίας των ανεξάρτητων αρχών.
Ο ρόλος τους είναι σημαντικός καθώς στόχος τους είναι ο περιορισμός της αυθαιρεσία της εκτελεστικής εξουσίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα για να γίνει αυτό κατανοητό είναι το ΕΣΡ. Εάν η εκάστοτε κυβέρνηση ρύθμιζε τα τηλεοπτικά θέματα, τότε είναι πολύ πιθανόν να «τιμωρούσε» τα κανάλια τα οποία την κάνουν κριτική. Παρόμοιο λόγο ύπαρξης έχει η κάθε ανεξάρτητη αρχή.
Πως επιχειρείται να γίνει η απομάκρυνση της Θάνου
Στο άρθρο 101 του νομοσχεδίου που ψηφίστηκε, ορίζεται ότι η Πρόεδρος της Επιτροπής ανταγωνισμού δεν μπορεί να έχει διατελέσει θητεία στο γραφείο του πρωθυπουργού. Μάλιστα, αυτό είναι το κυριότερο πρόβλημα και η διάταξη αυτή θα λειτουργήσει αναδρομικά. Στην ουσία δηλαδή, απομακρύνει την Πρόεδρο μιας ανεξάρτητης αρχής. Έτερο αρνητικό κομμάτι αποτελεί το γεγονός ότι αυτή η διάταξη είναι φωτογραφική. Δεν κατονομάζεται δηλαδή η Βασιλική Θάνου στο νομοσχέδιο, είναι όμως ξεκάθαρο ότι με αυτήν την διάταξη στοχεύεται προσωπικά. Αυτή η συμπεριφορά αποτελεί ένα άσχημο δείγμα της νέας κυβέρνησης και δημιουργεί τον φόβο ότι φωτογραφικές διατάξεις θα συνεχιστούν και στο μέλλον, πιθανόν και διορισμοί με αυτόν τον τρόπο.
Αυτή η κίνηση μάλιστα της κυβέρνησης μπορεί και να οδηγήσει στον κατά κάποιον τρόπο έλεγχο όλων των ανεξάρτητων αρχών. Και ο λόγος είναι ότι τα μέλη των ΑΑ με την απομάκρυνση της Θάνου ίσως να διστάσουν στο μέλλον να πάρουν μια απόφαση που δεν επιθυμεί η κυβέρνηση αποβάλλοντας έτσι τον ανεξάρτητο χαρακτήρα των συγκεκριμένων διοικητικών μορφωμάτων.
Η εξέλιξη της υπόθεσης
Το πιο πιθανό μέλλον της συγκεκριμένης υπόθεσης είναι το θέμα να κριθεί δικαστικά. Ήδη η επιτροπή ανταγωνισμού με το πόρισμα της αναφέρεται σε προηγούμενη νομολογία του Ευρωπαϊκού δικαστηρίου για παρόμοιες υποθέσεις όπου «έκρινε ότι η εισαγωγή διάταξης νόμου που οδηγεί σε πρόωρη παύση της θητείας, χωρίς την πρόβλεψη μεταβατικής διάταξης που να εξασφαλίζει την ολοκλήρωση της θητείας των μελών των ανεξάρτητων αρχών αντίκειται ευθέως στο Ενωσιακό Δίκαιο».
Και στο πόρισμα της επιστημονικής επιτροπής της Βουλής εκφράζονται προβληματισμοί για αυτή την διάταξη. Μεταξύ άλλων σημειώνεται στο πόρισμα ότι “αν επιτρεπόταν σε κάθε κράτος – μέλος να θέσει τέρμα στη θητεία αρχής ελέγχου πριν την αρχικώς προβλεπόμενη λήξη της (…) η απειλή τέτοιας πρόωρης παύσεως, η οποία θα επλανάτο επί της Αρχής αυτής καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας της, θα μπορούσε να οδηγήσει σε μιας μορφής υπακοή στην πολιτική εξουσία, ασυμβίβαστη με την ως άνω απαίτηση περί ανεξαρτησίας”. Υπογραμμίζει έτσι ότι “η απαίτηση περί ανεξαρτησίας (…) πρέπει συνεπώς, να ερμηνευθεί κατ’ ανάγκην ως περιλαμβάνουσα την υποχρέωση σεβασμού της θητείας των αρχών ελέγχου μέχρι της λήξεως…”. Μάλιστα στο πόρισμα της Επιστημονικής Επιτροπής της Βουλής επισημαίνεται ότι το Δικαστήριο της Ε.Ε. έχει καταδικάσει κράτη – μέλη μεταξύ άλλων για υπόθεση (C-288/12) πρόωρης λήξης θητείας μονομελούς Ανεξάρτητης Αρχής.
Θα γίνουμε δηλαδή και πάλι θεατές σε ένα παρόμοιο δικαστικό θρίλερ με αυτό που εξελίχθηκε το 2016 με τις τηλεοπτικές άδειες και το ΕΣΡ.
Εξαιρετικό άρθρο!!