Τα πολυ-αναμένομενα εμβόλια δημιούργησαν ένα κύμα αισιοδοξίας σε όλο τον πλανήτη και όσο η διαδικασία διανομής εξελίσσεται τόσο ανοίγει η χαραμάδα αισιοδοξίας για την επίτευξη της ανοσίας της αγέλης. Εντούτοις τα προβλήματα γραφειοκρατικής και διαχειριστικής αδυναμίας της Ευρώπης εκτραχύνουν την διαδικασία διανομής του εμβολιασμού. Ενώ ταυτόχρονα η δαμόκλειος σπάθη του εθνικισμού ταλαντεύεται για άλλη μια φορά από πάνω μας, απειλώντας να κονιορτοποιήσει κάθε ουσιαστική προσπάθεια για την εξάλειψη της πανδημίας.
Ευρωπαϊκές επικρίσεις διαχείρισης
Σε ένα προγενέστερο άρθρο μου είχα γράψει ότι το εμβόλιο αποτελεί, το εισιτήριο για την ελευθερία μας και ένα επιπλέον στάνταρ για κοινωνική προστασία, συμμετοχή στην κοινότητα και την ατομική εξέλιξη. Εντούτοις το αξιοθαύμαστο των εξελίξεων της εμβολιαστικής παραγωγής σε συνδυασμό με την συντονισμένη δράση των επιστημονικών ομάδων και των ίδιων των εταιρειών, έκρυβε μια σκιά. Η αναδυόμενη σκιά εμφανίζεται τώρα με τη μορφή συγκρούσεων, αθετημένων συμφωνιών ή καθυστερήσεων στην εμβολιαστική κάλυψη της Ευρωπαϊκής ηπείρου.
Ταυτόχρονα ορισμένα κράτη-μέλη προχωρούν σε μηνύσεις ή άλλες μορφές προσφυγής στη Δικαιοσύνη. Η αιφνίδια αναταραχή ενισχύεται από τις μυστηριώδεις μεταλλάξεις και τη γεωγραφική τους διασπορά, από το νότιο ημισφαίριο (Νότια Αφρική) έως τη Βρετανία. Αναμφίβολα η γραφειοκρατία, οι καθυστερήσεις σε αποφάσεις και ενέργειες που χαρακτηρίζουν συχνά τα όργανα της Ε.Ε, οφείλονται κυρίως στην απροθυμία των εταίρων να εκχωρήσουν περισσότερες από τις εθνικές εξουσίες σήμερα. Στο συγκεκριμένο θέμα, η αρχική βούληση των ισχυρών εταίρων ήταν να προχωρήσουν σε χωριστές συμφωνίες με τις φαρμακευτικές εταιρείες, αδιαφορώντας για τους μικρότερους και οικονομικά ασθενέστερους, αλλά και πλήττοντας τις προσπάθειες εμβάθυνσης της ευρωπαϊκής ενότητας.
Το δημόσιο «κατηγορώ» για την Φον Ντερ Λάινερ
Εδώ και μέρες ευρωπαϊκοί παράγοντες και ηγέτες κρατών στρέφουν τα βέλη τους προς την πρόεδρο της Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιερ καταλογίζοντας ευθύνες για καθυστερήσεις και ελαττωματική διαχείριση ως προς τις συμφωνίες των εμβολίων. Μάλιστα ο ο Γερμανός αντι-καγκελάριος και υπουργός Οικονομικών, Όλαφ Σόλτς εξέφρασε την οργή του με αφορμή το πρόγραμμα εμβολιασμού στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια της προγραμματισμένης συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου για τη στρατηγική της όσον αφορά το συγκεκριμένο θέμα. Στο σημείο αυτό εντοπίζεται και το οξύμωρο στην συζήτηση για τα εμβόλια. Αντί η κριτική να εστιάζεται στη φαρμακοβιομηχανία, που έφθασε ακόμη και να απειλεί ότι θα υπονομεύσει την Ευρωπαϊκή Ένωση, απαξιώνοντας να συναντήσει αξιωματούχους της, τα βέλη κατευθύνονται πάλι στην ίδια την Ένωση, στοχοποιώντας την Πρόεδρο της Επιτροπής. Σε κάθε περίπτωση όμως τόσο οι βραδυφλεγείς αντιδράσεις όσο και τα διαρκή πολιτικά και γραφειοκρατικά βραχυκυκλώματα είναι γνωστά στην Ευρώπη.
Το αντίδοτο σε αυτήν τη στερεοτυπική ευρω-σκεπτικιστική αντιμετώπιση είναι πάντα η ερώτηση: τι θα είχαμε κάνει χωρίς την Ευρώπη; Αν το εγχείρημα του εμβολιασμού δεν είχε αναληφθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα κράτη-μέλη θα είχαν αλληλο-εξαντληθεί σε έναν υγειονομικό πόλεμο. Ακόμη χειρότερα, ο «εμφύλιος» των Βρυξελλών, για το ποιος θα χρεωθεί την ευθύνη, το μόνο που καταφέρνει είναι να τροφοδοτεί τον ευρω-σκεπτικισμό. Οι ίδιοι οι παράγοντες της ευρωπαϊκής ηγεσίας υποδαυλίζουν με τις συμπεριφορές τους την αντι-συστημική δυσπιστία, δίνοντας την εντύπωση ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μπορεί να εξασφαλίσει την προστασία της υγείας των πολιτών της. Συνεπώς το δίλημμα της ευρωπαϊκής ηγεσίας και προσωπικά της προέδρου της Επιτροπής δεν αφορά πια τα εμβόλια. Αφορά την ίδια τη δυνατότητα της Ε.Ε. να πολιτεύεται ανάλογα με το μέγεθός της στη διεθνή σκηνή. Την απάντηση σε αυτό το δίλημμα καλείται να τη δώσει μόνο η Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν. Σε εποχές κρίσεων, οι επιτυχημένοι ηγέτες αίρονται στο ύψος των περιστάσεων. Ήδη η πρώτη παραδοχή σφαλμάτων όσον αφορά τις εγκρίσεις των εμβολίων ήρθε από την ίδια μιλώντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η στάση αυτή επιβεβαιώνει και επίσημα τις επικριτικές «φωνές», εντός της Ε.Ε. Όπως είναι λογικό τα περιθώρια διαπραγματεύσεων είναι στενά, γιατί δεν υπάρχει η πολυτέλεια της πλήρους αποξένωσης του παραγωγού των εμβολίων.
Από την αλληλεγγύη στον εθνικισμό…
Ο Γενικός Διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρέσους έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου, διαμηνύοντας ότι «η έλλειψη συνεργασίας μεταξύ των κρατών και ο εθνικισμός των εμβολίων εγείρει μεγάλα εμπόδια στην επίτευξη του παγκόσμιου εμβολιασμού στην κλίμακα που απαιτείται για να έρθει το τέλος της πανδημίας του νέου κορωνοϊού». «Το να αφήνεται η πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού χωρίς εμβόλιο όχι μόνο θα διαιωνίσει χωρίς να χρειάζεται την αρρώστια, τους θανάτους, την οδύνη των συνεχιζόμενων lockdown, αλλά θα συμβάλει να εμφανιστούν κι άλλα παραλλαγμένα στελέχη του νέου κορωνοϊού». Οι δηλώσεις αυτές εδράζονται στο γεγονός της εξασθένησης της αλληλεγγύης από την στιγμή που τα εμβόλια έγιναν διαθέσιμα. Σε καθαρά ατομικό επίπεδο, πολιτισμένων χωρών και πολιτών οι οποίοι επινόησαν κάθε λογής υπόγειο τρόπο προκειμένου να εξασφαλίσουν πρώτοι το εμβόλιο, και ας αγνοούσαν την αναγκαιότητα ορισμένων συμπολιτών τους. Ο διευθύνων σύμβουλος της Pfizer και η καγκελάριος της Γερμανίας έδειξαν τον δρόμο δηλώνοντας ότι θα περιμένουν τη σειρά τους να εμβολιαστούν, αποτελούν τον κανόνα στην εξαίρεση των λεγόμενων «καταφερτζήδων».
Ωστόσο η έλλειψη αλληλεγγύης εμφανίστηκε και μεταξύ φιλικών ή ενώσεων κρατών που έχουν κοινές πολιτιστικές αξίες. Τις τελευταίες μέρες παρατηρούμε το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρωπαϊκή Ένωση να μάχονται για το ποιος δικαιούται πρώτος να προμηθευτεί τα εκατομμύρια δόσεις των εμβολίων που παράγει η φαρμακοβιομηχανία AstraZeneca. Εν τω μεταξύ στον νότο κάποιες φτωχές χώρες υπολείπονται τραγικά στον εμβολιασμό. Ο φρικαλέος εθνικισμός των εμβολίων που φοβόταν ο Π.Ο.Υ και οι ανθρωπιστικές οργανώσεις, που υποστηρίζουν την οικουμενική διαχείριση της πανδημίας, δείχνει τα δόντια του. Ας ελπίσουμε ότι το προσεχές διάστημα να διορθωθούν οι εμβολιαστικές ανεπάρκειες διότι ο χρόνος δεν κυλά με το μέρος μας, δεδομένων και των μεταλλάξεων που κερδίζουν συνεχώς αυξανόμενο έδαφος. Οπότε κανένας δεν έχει το δικαίωμα να δημιουργεί χρονικές καθυστερήσεις ιδίως όταν το βάρος πέφτει στους ασθενέστερους και σε όσους ανθρώπους μάχονται στα νοσοκομεία. Το διακύβευμα αυτή την στιγμή είναι πολύ υψηλό και αφορά καθ’ ολοκληρίαν ανθρώπινες ζωές. Τέλος έχουμε χρέος στην Ευρωπαϊκή κοινοπολιτεία που τοποθετούμαστε να εξοβελίζουμε τις εθνικιστικές απειλές, ανάγοντας αρετές, ενότητας και συνεργασίας.
ΑΝΑΦΟΡΕΣ
