Σκάλες… Πολλαπλές, απεριόριστες σκάλες και στο βάθος το απόλυτο έρεβος που αναδύεται. Ποιο είναι το αποτέλεσμα αυτής της σκέψης; Αφορμής δοθείσης αποτέλεσε μια σκηνή της φουτουριστικής βραβευμένης ταινίας του Κρίστοφερ Νόλαν «Inception» όπου οι δυο πρωταγωνιστές βάδιζαν τα λεγόμενα σκαλοπάτια Penrose. Έτσι αντιλαμβάνομαι προσωπικά τις αέναες κινήσεις της καθημερινότητας αυτών των μηνών που προηγήθηκαν αλλά και που έπονται.
Έτσι για την ιστορία
Έτσι για την ιστορία λοιπόν τα σκαλοπάτια Penrose που ονομάστηκαν επίσης η «αδύνατη σκάλα,» είναι ένα αδύνατο αντικείμενο που δημιουργήθηκε από τον Oscar Reutersvard το 1937 και αργότερα έγινε δημοφιλής από τον Lionel Penrose και τον γιο του Roger Penrose. Μια παραλλαγή στο τρίγωνο Penrose, είναι μια δισδιάστατη απεικόνιση μιας σκάλας στην οποία οι σκάλες κάνουν τέσσερις στροφές 90 μοιρών καθώς ανεβαίνουν η κατεβαίνουν αλλά σχηματίζουν έναν συνεχή βρόχο, έτσι ώστε ένα άτομο να μπορεί να τα ανέβει για πάντα και να μην πάρει ποτέ κανένα πιο ψηλά. Αυτό είναι σαφώς αδύνατο στην τρισδιάστατη ευκλείδεια γεωμετρία. Αρκετά περίπλοκη ανάλυση, ας μείνουμε στην εικόνα της σκάλας με τα ατελείωτα σκαλοπάτια που έχουμε να κατέβουμε όντας εξαντλημένοι από τα μέτρα τήρησης του lockdown και κρατιόμαστε από το χερούλι ώστε να μην καταρρεύσουμε. Αν κάνουμε το σφάλμα να κρυφοκοιτάξουμε χαμηλά μήπως αχνοφανεί το τελευταίο σκαλοπάτι προς το φως, θα διαπιστώσουμε το απόλυτο σκοτάδι, και θα αναμετρηθούμε με τον ίλιγγο. Bήματα μετέωρα, βήματα ανασφαλή.
Αέναες κινήσεις καθημερινότητας
Στην παραπάνω αλληγορία της σκέψης μου, ο συμβολισμός της σκάλας αποτελεί τις αέναες κινήσεις καθημερινότητας όπου βιώνουμε τους τρέχοντες μήνες, μια πραγματικότητα ίδια και απαράλλαχτη, για την πλειοψηφία που τοποθετούμαι και εγώ μέσα στην δύνη της πανδημίας. Ένα copy της προηγούμενης και ένα paste της επόμενης μέρας. Για παράδειγμα ένα κλασικό Σάββατο πρωί επαναλαμβάνω με σπαρτιάτικη επιμονή την ρουτίνα, που με ισορροπεί. Διαβάζω τις ειδήσεις στο κινητό, σκανάρω το brief της παρασκευής, βλέπω τα κρούσματα και τους θανάτους. Η θλίψη εκτοξεύεται. Ωστόσο συλλογίζομαι ότι με στοιχειώδη μαθηματικά τον Απρίλιο θα είμαστε πολύ καλύτερα. Σύμμαχος ο ρυθμός των εμβολιασμών. Ξέρω ότι η πανδημία τελειώνει.
Κατεβαίνω στην είσοδο. Κοντοστέκομαι. Οι δρόμοι άδειοι. Ο ήλιος λάμπει. Αποφασίζω διαδρομή βόλτας με κριτήριο την ατμόσφαιρα και τη διάθεση. Παρένθεση, θα συμφωνούσε και ο Αριστοτέλης με αυτό εξού και η περιπατητική σχολή που ίδρυσε. Οι φιλόσοφοι ήξεραν καλά ότι οι σκέψεις τρέχουν καθώς το σώμα περπατάει. Φεύγοντας η ημερήσια ιεροτελεστία: μάσκα, μήνυμα στο 13033 το 6, πορτοφόλι, κλειδιά. Έτοιμος, βγαίνω και εισπνέω μια γερή δόση οξυγόνου. Έξω όλα είναι πιο αισιόδοξα, το παρατηρείς και στις εκφράσεις οικειότητας των ανθρώπων. Έπειτα γυρίσω πίσω στο σπίτι.
Ανοίγω την τηλεόραση. Οι πανομοιότυπες πρωινές εκπομπές. Δεν διαφέρουν από κανάλι σε κανάλι. Οι spokesmen λένε ακριβώς τα ίδια. Η ελληνική τηλεόραση μέσα στη φτώχεια και την κινδυνολογία της, την ομοιόμορφη επανάληψη των κλισέ, επιδίδεται καθημερινώς στα ίδια και τα ίδια. «Οι επόμενες δύο εβδομάδες είναι κρίσιμες». Το ακούμε για πολλοστή φορά από τον Οκτώβριο του 2020. Όαση τελικά η υποχρεωτική αλλαγή ατζέντας, λίγο το χιόνι, η απεργία πείνας του Κουφοντίνα, ο σεισμός, το κίνημα Me too. Δυστυχώς από το κακό στο χειρότερο η ψυχή βρίσκει όμως κάποια διέξοδο. Αν κάτι δεν προσέχθηκε όλον αυτόν τον χρόνο είναι η ψυχική παράμετρος. Ούτε στην επιτροπή θεσμικά αλλά και ούτε στην τηλεόραση. Στο διπλανό παράθυρο ο ξύλινος λόγος των κομμάτων. Η υπερπολιτικοποίηση ακόμη και της ανθρώπινης ψυχής, είναι υπεραπλούστευση, είναι λόγος μη πολιτικός. Η αδυναμία κατανόησης της πολυπλοκότητας, της ανθρώπινης τραγικότητας, της σκοτεινής και μύχιας πλευράς της σεξουαλικότητας, μετατρέπεται σε εύκολη πολιτική αντιπαράθεση.
Λούπες ανατροφοδότησης και αισιοδοξίας
Όλα τα παραπάνω συμπερασματικά μας οδηγούν στις επονομαζόμενες λούπες ανατροφοδότησης. Διαρκή επαναλαμβανόμενα μοτίβα που στο τέλος μας οδηγούν στον ψυχικό κλονισμό. Υπάρχουν πολλά συστήματα αλληλεπίδρασης μεταξύ του εγκεφάλου, του σώματος και του κοινωνικού κόσμου που μπορούν να μπλεχτούν σε λούπες θετικής ανατροφοδότησης. Η πανδημία θα τελειώσει. Τι θα μείνει; Θα συνεχίσουμε μετά την εκρηκτική εναλλαγή των συναισθημάτων, του φόβου, της ανασφάλειας, της θλίψης, της οργής, της υπερέντασης εκεί ακριβώς που ήμασταν; Οι λούπες θα αυξομειώνονται. Ήττα θα είναι και αυτό. Θα επικρατήσει η κουλτούρα του φόβου; Δεν ξέρω.
Προς το παρόν θέλω να αντικρίσω ακάλυπτα πρόσωπα, για να εξοικειωθώ, να ξανασυνηθίσω, ώστε να συνεχίσω το ατέρμονο ταξίδι της αναζήτησης της αλήθειας. Οι δρόμοι ανοίγουν καθώς προχωράμε. Είμαστε καταδικασμένοι να είμαστε αισιόδοξοι. Την σκάλα αργά η γρήγορα θα την κατέβουμε και η ζωή θα πρέπει να ξανασυζητηθεί στα πιτσιρίκια στους νέους ανθρώπους, στους μαθητές, στους φοιτητές. Όπως έλεγε ένας Ινδός στοχαστής: «Κάθε αξιόλογη πράξη είναι δύσκολη. Η άνοδος είναι πάντα δύσκολη. Η κάθοδος είναι εύκολη και συχνά ολισθηρή.» Πάμε εμπρός για το προτελευταίο σκαλοπάτι…
