Το 1918 μια πανδημία στοίχησε τη ζωή πάνω από 20 εκατομμύρια ανθρώπους. Η πανδημία αυτή ονομάστηκε ισπανική γρίπη, αν και προήλθε από την Αμερική. Επειδή όμως, μόνο η Ισπανία που ήταν ουδέτερη έγραφε στον Τύπο για την γρίπη, λόγω του Α’ Π.Π., πήρε το όνομα της από αυτήν. Η γρίπη αυτή μόλυνε κυρίως μικρά σε ηλικία άτομα και πολλοί από αυτούς που κολλούσαν πέθαιναν μόλις σε μία μέρα. Φυσικά ρόλο έπαιξε σε αυτό, το γεγονός ότι η επιστήμη δεν ήταν τόσο προηγμένη, ότι δεν υπήρχαν αντιβιοτικά αλλά ούτε και οι κατάλληλοι χώροι νοσηλείας. Η αναπνευστική λοίμωξη ήταν η αιτία θανάτου της γρίπης.
Ιστορικά
Η ισπανική γρίπη εξαπλώθηκε ταχύτατα σε όλο κόσμο και μάλιστα στην αρχή χλευαζόταν και αμφισβητήθηκε από πολλούς καθώς εκείνη την εποχή είχε ξεσπάσει ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Ακόμα και ο τύπος δεν έδινε βαρύτητα στην κατάσταση και πολλά άρθρα από συντάκτες εφημερίδων έδειχναν την ειρωνεία τους. Η Αμερική εκείνη την εποχή είχε εισέλθει στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο μεταφέροντας τον ιό μαζί με τους μετανάστες και τα εμπορικά πλοία. Σε χώρες όπως η Ινδία που υποδομές ήταν ελάχιστες τα θύματα ήταν πάρα πολλά, στην περίπτωση της Ινδίας περίπου 10 εκατομμύρια.
Στην Ελλάδα, η ισπανική γρίπη έφτασε μέσω συσκευασμένων πακέτων καπνών από τη Θεσσαλονίκη στη Πάτρα. Μετά τον ξαφνικό θάνατο του διευθυντή του εργοστασίου της Πάτρα και των εργατών που άνοιγαν τα πακέτα, η Πάτρα μπήκε σε καραντίνα και άνθρωποι μέσα σε λίγους μήνες χάνουν τη ζωή τους. Στην υπόλοιπη Ελλάδα τα σχολεία κλείνουν για περίπου ενάμιση μήνα και λαμβάνονται προληπτικά μέτρα. Πολλά θύματα υπήρξαν στη Σκύρο (σε συνδυασμό με την ελονοσία) αλλά και σε πόλεις της Μακεδονίας ενώ η Αθήνα πλήττεται λιγότερο.
Στην Αμερική το καλοκαίρι του 1918 όταν η ισπανική κρίση είχε εξαπλωθεί κυρίως από τα λιμάνια και τους εργαζόμενους σε προβλήτες, είχαν προσκολληθεί αφίσες με οδηγίες για τη προστασία τους καθώς επίσης φορούσαν και μάσκες όταν βρίσκονταν εκτός σπιτιού. Μια σημαντική πληροφορία είναι πως πάρα πολλά μικρά παιδιά έχασαν τους γονείς τους από την γρίπη και έμειναν ορφανά, με τις αρχές να βρίσκονται απροετοίμαστοι μπροστά σε αυτό το πρωτόγνωρο γεγονός.
Τα μέτρα που πάρθηκαν ήταν παρόμοια με αυτά του κορωνοϊού. Σχολεία και εκκλησίες έκλεισαν, χώρες έμπαιναν σε καθεστώς λοκντάουν, θέατρα και άλλοι χώροι ψυχαγωγίας όπως αθλητικοί χώροι, κινηματογράφοι, μπαρ και εστιατόρια έκλεισαν ενώ παράλληλα οι συγκεντρώσεις πολλών ατόμων απαγορεύθηκαν και η χρήση μάσκας έγινε υποχρεωτική σε χώρους εκτός σπιτιού.
Το 1919 η ισπανική γρίπη εξαφανίστηκε και παρόλο που κράτησε μόνο λίγους μήνες, τα θύματα αναλογούνται πάνω από 50 εκατομμύρια.
Κοινωνικές Συνέπειες
Οι ομοιότητες μεταξύ κορωνοϊού και ισπανικής γρίπης είναι πολλές. Από τα μέτρα που πάρθηκαν μέχρι και τις κοινωνικές επιπτώσεις. Είναι «αστείο» το πώς ανησυχίες και αντιδράσεις ατόμων είναι παρόμοιες ακόμα και μετά από έναν αιώνα. Συγκεκριμένα, όταν πάρθηκε το μέτρο της υποχρεωτικής μάσκας πολλοί αντέδρασαν αρνητικά χλευάζοντας αυτό το μέτρο επιδεικτικά φορώντας τις μάσκες στους σκύλους τους ή ακόμα και τρυπώντας τες για να μπορούν να καπνίζουν πούρα. Μάλιστα, στο Σαν Φρανσίσκο είχε δημιουργηθεί και ένα κίνημα Anti-Mask λόγω των συνεχώς αυστηρότερων μέτρων που θέτονταν με αποτέλεσμα, πολλά άτομα να καταλήγουν στις φυλακές ως τιμωρία για τη μη χρήση μάσκας.
Σημαντικό αποτελεί το γεγονός ότι και στις δύο πανδημίες αναπτύχθηκαν κάποιες ρατσιστικές συμπεριφορές. Συγκεκριμένα, όταν ο κορωνοϊός υπήρχε μόνο στην Κίνα και δεν είχε φτάσει ακόμα στον υπόλοιπο κόσμο υπήρχε κάποια διάκριση στους κινέζους και γενικότερα τους Ασιάτες, καθώς τους απέφευγε. Μάλιστα, είχε επινοηθεί και το hashtag #δενειμαικανεναςιος με το οποίο οι Ασιάτες έκαναν γνωστό ότι όντως δέχονταν ρατσιστικές συμπεριφορές. Ακόμα και στην ισπανική γρίπη λοιπόν, τέτοιες συμπεριφορές έκαναν την εμφάνιση τους. Ιδιαίτερα άδικο ήταν για την Ισπανία αφού ο ιός δεν προήλθε καν από εκεί αλλά πιθανότατα από τις ΗΠΑ.
Επιπροσθέτως, έρευνας έδειξαν πως τα παιδιά που γεννήθηκαν μέσα στην πανδημία της ισπανικής γρίπης είχαν χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο σε σύγκριση με αυτά τα παιδιά που γεννήθηκαν λίγο πριν ή μετά από αυτήν.
Οικονομικές Συνέπειες
Λόγω των μέτρων που πάρθηκαν για την αντιμετώπιση της ισπανικής γρίπης (κλειστές επιχειρήσεις, κλειστές αθλητικές οργανώσεις και λοκντάουν) είναι φυσικό πως υπήρχαν κάποιες οικονομικές συνέπειες. Οικονομολόγοι που ασχολήθηκαν με το συγκεκριμένο ζήτημα διαπίστωσαν πως οι συνέπειες είναι μακροπρόθεσμες και έχουν μεγάλη διάρκεια. Για παράδειγμα, επιχειρήσεις που είχαν σχέση με την ψυχαγωγία υπέστησαν μεγάλη απώλεια εσόδων ενώ αντίθετα, επιχειρήσεις που αφορούσαν προϊόντα σχετικά με την υγεία τα έσοδα τους αυξήθηκαν. Παράλληλα, η ανεργία που υπήρξε μετά την γρίπη οδήγησε προσωρινά σε πιο αυξημένους μισθούς σε όσους δούλευαν.
Ακόμα, ερευνητές μελέτησαν το φυσικό επιτόκιο μετά την πανδημία. Όπως έδειξαν έρευνες, το φυσικό επιτόκιο μετά από πανδημίες πέφτει κατακόρυφα και για μεγάλο χρονικό διάστημα, μάλιστα για πιο μεγάλο διάστημα ακόμα και σε σύγκριση με πολέμους. Είναι όμως σημαντικό να αναφερθεί ότι αυτό διαφέρει από χώρα σε χώρα ανάλογα με την κατάσταση της χώρας τη συγκεκριμένη περίοδο της πανδημίας, στον αριθμό των ατόμων που εργάζονται ανάλογα με τον πληθυσμό αλλά και από την οικονομική κατάσταση της κάθε χώρας σε σύγκριση με τις άλλες. Το σημαντικότερο που θα πρέπει να τονιστεί είναι οι χώρες που πήραν πιο γρήγορα μέτρα καταπολέμησης της πανδημίας στην πραγματικότητα είχαν πιο γρήγορη ανάκαμψη.
Ομοιότητες και Διαφορές με την Πανδημία του Covid-19
Οι ομοιότητες του κορωνοϊού με την ισπανική γρίπης φαίνονται κυρίως στα μέτρα που πάρθηκαν για την αντιμετώπιση της ισπανικής γρίπης. Υποχρεωτική χρήση μάσκας, λοκντάουν, κλειστές επιχειρήσεις ψυχαγωγίας, κλειστοί αθλητικοί χώροι είναι κάποια από τα ίδια μέτρα που πάρθηκαν και στις δύο πανδημίες. Όσον αφορά τις κοινωνικές συνέπειες, υπάρχουν μόνο ομοιότητες στις αντιδράσεις του κόσμου όπως είδαμε με το κίνημα anti-mask αλλά και το είδος ρατσισμού. Για το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των παιδιών που γεννήθηκαν μέσα στην πανδημία είναι ακόμα πολύ νωρίς για να κάνουμε τη σύγκριση και να γνωρίζουμε. Σχετικά με τις οικονομικές συνέπειες, οι επιπτώσεις δεν έχουν φανεί ακόμα, αφού η πανδημία βρίσκεται ακόμα ανάμεσα μας και δεν έχει υποχωρήσει. Το μόνο που μπορούμε να γνωρίζουμε σχετικά με τις οικονομικές συνέπειες είναι οι ζημιές στις επιχειρήσεις και συγκεκριμένα, στις μικρές επιχειρήσεις.
Η μεγάλη διαφορά στις δύο αυτές πανδημίες είναι πως στην ισπανική γρίπη δεν υπήρχε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, ούτε σωστές υποδομές και σαφώς είναι και ο βασικός λόγος που υπήρχαν τόσα πολλά θύματα. Ο ίδιος ο αριθμός των θυμάτων είναι επίσης μια βασική διαφορά που ίσως αποδίδεται τόσο από τον Α’ Π.Π που υπήρχε μεγάλη κινητικότητα των στρατιωτών από χώρα σε χώρα σε συνδυασμό με τις καταστάσεις που επικρατούσαν τότε.
